Jeden z najlepiej zachowanych układów urbanistycznych osiedla robotniczego z pierwszej połowy XX w. To całościowy kompleks, obejmujący zabudowę mieszkalną, gospodarczą i zieleń obsadzenia ulic, związany z historią kopalni Dębieńsko w Czerwionce (powiat rybnicki).

Budowę osiedla zainicjował koncern Zjednoczone Huty Królewska i Laura, będący w posiadaniu kopalni „Dębieńsko” w Czerwionce (powiat rybnicki). Realizacja przedsięwzięcia była konieczna, gdyż do pracy w zakładzie stale poszukiwano nowych robotników, w tym górników oraz pracowników niższego i wyższego dozoru. Osiedle powstawało etapowo w latach 1898–1916. Do Czerwionki zaczęli przybywać nowi mieszkańcy, a wieś dzięki nowej dzielnicy nabrała charakteru miejskiego. Kompleks zaprojektował mistrz budowlany Stork z Czerwionki, etatowo pracujący dla koncernu.

Najcenniejsza część obejmuje obszar 15 ha. Zabudowę tworzą 84 budynki jedno- i dwukondygnacyjne, murowane z czerwonej cegły glazurowanej, elementami „muru pruskiego”, fragmentami gładkich piaskowych tynków i innymi wyróżniającymi się zdobieniami elewacji. Wejścia do budynków umiejscowiono od strony podwórza lub z boków. Poszczególne familoki mieściły 4, 6 lub 8 mieszkań, składających się z kuchni i pokoju lub kuchni i 2 pokojów. Mieszkania robotnicze w zależności od standardów zajmowały od 40 do 70 m kw. Mieszkania urzędnicze były większe. Budynki posiadały nowoczesną infrastrukturę. Wyposażone były w piece kaflowe, wodociąg i prąd elektryczny z sieci kopalnianej, lokalny system kanalizacji. Przy każdym budynku mieszkalnym zrealizowano budynki gospodarcze dla drobnej hodowli zwierząt. Zespoły budynków gospodarczych mieściły również ubikacje lokatorów. Pojedyncze rodzinne ogródki gospodarcze posiadały powierzchnię około 250 m2 każdy. Ogółem w całym zespole dawnej kolonii ogródki zajmowały powierzchnię około 6,7 ha – prawie 50% powierzchni całego dawnego zespołu.

Osiedle patronackie w Czerwionce, jak na swoje czasy, było nowoczesne, kompleksowe i samowystarczalne - znajdowało się w nim wszystko, co potrzebne pracownikowi do życia: kościół, szkoła, sklep, pralnia, suszarnia, magiel, piekarnia i lokal mieszkaniowy. Każdy z budynków miał własne podwórze, ogródek warzywny o wielkości ok. 150 m kw. z kilkoma zasadzonymi już drzewami owocowymi. Dla urozmaicenia wyglądu osiedla, założono ogródki kwiatowe i zieleńce, służące jako skwery oraz place zabaw dla dzieci. Ulice obsadzono licznie drzewami.

Dzięki pozyskanym środkom unijnym, Gmina prowadzi obecnie rewitalizację infrastrukturalną i społeczną osiedla. Przy ul. Mickiewicza 10 uruchomiono Centrum Informacji Turystycznej.

Źródło: R. Ratajczak, S. Zarzycka (red.), Tradycja rodowita!, Czerwionka-Leszczyny, s. 15.