Pomnik Niepodległości

Pomnik Niepodległości ma na celu upamiętnienie wszystkich Jaworznian biorących udział w walkach, poległych, zamordowanych, więzionych w czasie wszystkich powstań narodowo-wyzwoleńczych, żołnierzy formacji zbrojnych walczących na frontach bitew i wojen. Powstał z inicjatywy kombatantów Światowego Związku Żołnierzy AK Koło w Jaworznie oraz Legionistów Polskich wraz z ich rodzinami. Na lokalizację pomnika wybrano skwer przy Miejskiej Bibliotece Publicznej, na Rynku miasta. W miejscu tym dawniej stał Dom Legionowy – siedziba Związku Legionistów, a w późniejszym okresie dom handlowy (wyburzony w 1974 r.). W czasie II wojny światowej wielu żołnierzy Armii Krajowej zostało rozstrzelanych na Rynku i w jego okolicach, bądź wywiezionych do obozów zagłady. Na kilku budynkach w centrum miasta, można się natknąć na tablice upamiętniające poległych.

Pociski

Projekt, na drodze konkursu, wygrali artyści plastycy z Krakowa – Andrzej Wolak i Grzegorz Biliński. Na Pomnik Niepodległości składa się 9 ustawionych pionowo pocisków w wyrytą na ośmiu z nich pamiętną datą:

1. 1794 (Powstanie kościuszkowskie przeciw Rosji i Prusom)
2. 1830 (Powstanie listopadowe przeciw zaborcom)
3. 1846 (Powstanie krakowskie przeciw zaborcom)
4. 1863 (Powstanie styczniowe w Królestwie, podczas którego stoczono 1 200 bitew)
5. 1914 – 1918 (udział jaworznickich żołnierzy w I wojnie światowej i legionistów u boku dowódców: JózefaPiłsudskiego i Józefa Hallera)
6. 1919 – 1920 (udział jaworznian w wojnie polsko-bolszewickiej i Bitwie Warszawskiej)
7. 1919 – 1920 – 1921 (udział Jaworznian w trzech powstaniach śląskich)
8. 1939 – 1945 (udział jaworznian w II wojnie światowej i walki żołnierzy w konspiracji PPP i AK)
9. bez daty

Na środku znajduje się kamienna płyta ozdobiona krzyżem, godłem Polski i herbem Jaworzna, w której umieszczono znicz. Płytę zdobi napis:

„W hołdzie mieszkańcom Jaworzna
Walczącym o niepodległość Polski
Powstańcom, legionistom, uczestnikom
Wojny polsko-bolszewickiej
Obrońcom Rzeczpospolitej, żołnierzom
Polskiego Państwa Podziemnego i Armii
Krajowej
Mieszkańcy miasta Jaworzna 2008 r.”

Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 11 listopada 2008 r. w 90. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.