Na polach Równej Górki
W ciągu dnia i nocy
Czuwa Matka Boża
By spieszyć z pomocą.
W. Baran

Równa Górka to wzniesienie zlokalizowane w południowo-wschodniej części miasta, przy ul. Insurekcji Kościuszkowskiej. Na wzgórzu znajduje się kilka obiektów wartych zobaczenia:

• Krzyż „Stojałowszczyków”
• Krzyż braci Pytlów
• kapliczka rodziny Byrczków
• kapliczka Kościuszki

Wzgórze porośnięte brzozowymi zagajnikami na przestrzeni wieków stanowiło miejsce ważnych, historycznych zgromadzeń mieszkańców miasta. To właśnie tutaj zdecydowano m.in. o przyłączeniu się grupy ochotników do powstania kościuszkowskiego, później Legionów Polskich, powstań śląskich, dyskutowano nad losem ludności prześladowanej przez austriackiego zaborcę. Ustronna lokalizacja szybko stała się miejscem wznoszenia modłów i podziękowań dla Stwórcy, co owocowało właśnie ustawianiem kapliczek i krzyży.

Krzyż „Stojałowszczyków”

Ustawiony na szczycie wzgórza w roku 1904 z inicjatywy ks. Stanisława Stojałowskiego, a wykonany z drewna przez Jana Muchę z Wilkoszyna. W 1920 roku, po uroczystej mszy w kościele parafialnym pw. św. Wojciecha i Katarzyny, zamieniono uszkodzony zębem czasu krzyż na nowy. W czasie okupacji krzyż został zniszczony przez Niemców. Ponownie postawiono go w 1945 r., skąd rozpościera się malowniczy widok na jaworznicką dolinę. W 1980 roku zbyt blisko rozpalone ognisko spowodowało, że krzyż spłonął – dopiero po 8 latach, zrekonstruowany krzyż powrócił na swoje miejsce.

Krzyż braci Pytlów

Drugi krzyż znajdujący się na Równej Górce został ustawiony w 1922 roku. Ufundowali go górnicy pragnący upamiętnić, tragicznie zmarłych w wyniku wypadku w kopalni, braci Jana i Ludwika Pytlów.

Kapliczki

Na wzgórzu wybudowano ponadto dwie kapliczki. Jedna z nich związana jest z ocalałymi uczestnikami Powstania Kościuszkowskiego, którzy, bezpiecznie powróciwszy w rodzinne strony, w 1825 r. ustawili kapliczkę. Druga z kolei, zwana kapliczką Matki Boskiej Ostrobramskiej lub kapliczką Byrczków, pochodzi prawdopodobnie z XVII wieku. Według źródeł historycznych uległa ona zniszczeniu, a odbudową w 1838 r. zajęła się właśnie rodzina Byrczków, jako podziękowanie za szczęśliwy powrót braci Byrczków z powstania listopadowego. Według niektórych podań wspomniana rodzina miała zginąć w 1864 r. w wyniku potyczki z Austriakami.

Nowakowski S.: Pomniki i Miejsca Pamięci. "Zeszyty Historiczne Miasta Jaworzna" 2000, nr 1/2.